Kleine, creatieve ondernemingen hebben de afgelopen vijftien jaar bewezen een krachtige banenmotor te zijn voor de Nederlandse economie. Er kwamen 120.000 creatieve banen bij, een toename van 50%. Tegelijkertijd worden die startende bedrijfjes zelf steeds kleiner: van ruim vijf medewerkers gemiddeld, naar minder dan drie. Prof. dr. Arjan van den Born, die vandaag zijn inaugurele rede uitspreekt aan de Universiteit van Tilburg, spreekt van een “revolutie”. Van den Born is bijzonder hoogleraar creatief ondernemerschap.
De creatieve industrie – bestaand uit de media- en entertainmentindustrie, kunsten en cultureel erfgoed en de creatieve zakelijke dienstverlening – is in de afgelopen jaren grotendeels een “freelance-industrie” geworden. Ruim 80% van alle creatieve ondernemers is zelfstandige. Daarbovenop heeft nog eens 15% een bedrijfje van maximaal vier medewerkers. “Het wordt tijd dat er meer aandacht komt voor deze grootste groep creatieve ondernemers. De aandacht gaat nu veel te veel alleen maar uit naar de top-1% van grote ondernemingen. Terwijl de kleine ondernemingen nu al meer banen blijken te scheppen dan grote”, aldus Van den Born.
Het aantal kleine creatieve ondernemingen groeide afgelopen jaren ongeacht de conjunctuur. Goede economische tijden (1998-1999; 2006-2007) kenden een sterke aanwas van zogenaamde “opportunity entrepreneurs”, in moeilijke tijden (2009-2010) met name van “necessity entrepreneurs”. Van den Born constateert dat vooral de technische mogelijkheden aan de wieg hebben gestaan van de revolutie in de sector. “De technologie heeft nieuwe netwerken, nieuwe verdienmodellen – zoals crowdfunding – en nieuwe samenwerkingsvormen – zoals distributed work en coworking – mogelijk gemaakt. De creatieve industrie barst van de innovatiedrang, de creativiteit en de passie. Een voorloper waar andere sectoren in Nederland een hoop van kunnen leren.”
Freelancers
De bijzondere leerstoel Creatief Ondernemerschap aan de Universiteit van Tilburg is ingesteld door de vakbond van de creatieve sector, FNV KIEM. De aanhoudende groei van de creatieve sector in Nederland en de toename van het aantal freelancers daarbinnen creëert behoefte aan nader onderzoek. “Het is van groot belang dat de wetenschap op deze ontwikkeling inspringt”, aldus voorzitter Edwin Bouwers van FNV KIEM. “Laat zien wat het economisch belang van de sector is, maar ook: wat bepaalt het succes of falen van een freelancer? Hoe komt hij aan zijn geld? Deze leerstoel gaat ons daar de nodige antwoorden op geven.”
Arjan van de Born (1969) was als organisatieadviseur verbonden aan PricewaterhouseCoopers en werkte aan de universiteiten van Antwerpen en Utrecht. Aan de laatste universiteit promoveerde hij in 2009 op de “jobhopping professional” in de netwerkeconomie. Als zelfstandig organisatieadviseur ging Van den Born zich vervolgens vooral richten op zelfstandig ondernemers en hun netwerken. De bijzondere leerstoel Creatief Ondernemerschap aan de Universiteit van Tilburg bekleedt Van den Born op parttimebasis voor een periode van vijf jaar.